หน่อไม้ฝรั่ง

ช่วงระยะการเจริญเติบโตและพักต้น ควรให้ปุ๋ยที่มีธาตุอาหารตัวหน้าสูง (N สูง) ผสมกับปุ๋ยสูตรเสมอเช่น 15-15-15, 16-16-16 อัตราการใส่ 25 30 กก.ต่อไร่ ใส่ทุก 10 15 วัน และปุ๋ยอินทรีย์ 3-5 ตัน/ไร่/ปี แบ่งใส่ 2 ครั้งห่างกัน 6 เดือน ช่วงระยะการเก็บเกี่ยวผลผลิต ใส่ปุ๋ยที่มีตัวหน้าและตัวหลังสูง (N, K สูง) เช่นสูตร 21-7-14, 13-7-35, 15-5-20 อัตราการใส่25 30 กก.ต่อไร่ ใส่ทุก 10 15 วัน

บางท่านจะให้ปุ๋ยด้วยระบบน้ำหยด โดยการเอาปุ๋ยมาละลายกับน้ำแล้วส่งผ่านท่อให้น้ำโดยมีการติดท่อเวนทูล่าที่หัวจ่ายน้ำเพื่อดูดปุ๋ย

ถ้าพบต้นหน่อไม้ฝรั่งมีใบสีเหลืองออกขาวแสดงว่ามีการขาดปุ๋ยให้พ่นธาตุอาหารเสริม

———————-

5. ศัตรูพืช

5.1 แมลงศัตรูพืช

1. เพลี้ยไฟหอม (Thrips tabaci Lindeman) ในระยะแรกของการเข้าทำลายถ้าไม่สังเกตให้ดีจะไม่พบร่องรอย หรืออาการที่ถูกทำลาย แต่จะเห็นได้ชัดเจนก็ต่อเมื่อพืชถูกทำลายรุนแรงแล้วหน่อไม้ฝรั่งจึงจะมีลักษณะแคระแกรน ปลายหน่อเหลืองซีด กาบใบที่หุ้มบริเวณลำต้นมีสีน้ำตาล และแสดงอาการเหี่ยว ซึ่งหน่อไม้ฝรั่งที่มีลักษณะดังกล่าวจะขายไม่ได้ราคาและที่สำคัญอย่างยิ่ง คือ ไม่สามารถส่งออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศได้ ปัจจัยที่สำคัญต่อการระบาดของเพลี้ยไฟหอม ได้แก่ ฝน และอุณหภูมิ ถ้าอุณหภูมิต่ำกว่า 15 องศาเซลเซียส จะลดการเคลื่อนย้ายและการระบาดของเพลี้ยไฟหอมลงได้มาก พบระบาดในช่วงฤดูร้อนหรืออากาศแห้งแล้ง ช่วงระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-พฤษภาคม ของทุกแหล่งที่ปลูกหน่อไม้ฝรั่ง

การป้องกันกำจัด: วิธีกล โดยการติดกับดักกาวเหนียวสีเหลืองจำนวน 80 กับดักต่อไร่ พบว่า มีประสิทธิภาพในการดักจับเพลี้ยไฟชนิดนี้ได้เป็นอย่างดี และสามารถลดการระบาดลงได้ ใช้สารฆ่าแมลงที่มีประสิทธิภาพ เช่น อิมิดาคลอพริด (imidacloprid 10% W/V SL) หรือ ฟิโปรนิล (Fipronil 5% W/V SC)

————————–

2. หนอนกระทู้หอม Spodoptera exigua (Hubner) เป็นแมลงศัตรูที่สำคัญอีกชนิดหนึ่ง โดยเฉพาะตามแหล่งปลูกการค้าต่อเนื่อง ก่อให้เกิดความเสียหายต่อผู้ปลูกผักอย่างมาก ทั้งนี้เกษตรกรไม่สามารถป้องกันกำจัดหนอนชนิดนี้ได้ เนื่องจากหนอนสร้างความต้านทานต่อสารฆ่าแมลงหลายชนิด และมีพฤติกรรมชอบหลบซ่อนตัว การระบาดจะรุนแรงมากในช่วงฤดูร้อน โดยหนอนเมื่อฟักออกจากไข่จะกัดกินผิวใบบริเวณส่วนต่างๆ ของพืชเป็นกลุ่ม และความเสียหายรุนแรงในระยะหนอนวัย 3 ซึ่งจะแยกย้ายกัดกินทุกส่วนของพืช หากปริมาณหนอนมากความเสียหายจะรุนแรง ผลผลิตจะเสียหายและคุณภาพไม่เป็นที่ต้องการของตลาด

การป้องกันกำจัด: การใช้วิธีทางเขตกรรม เช่น การไถพรวนดินตากแดด ใช้สารฆ่าแมลงไพโรล (pyroles) สปิโนซินส์ (spinosyns) เบนโซอีลยูเรีย (benzoylureas)

ศัตรูธรรมชาติ

- แตนเบียนธรรมชาติ ได้แก่ แตนเบียน Microplitis manilae Ashmead, แตนเบียน Charops sp. และแมลงวัน Peribaea orbata (Wiedemann)

- ตัวห้ำธรรมชาติ ได้แก่ มวนพิฆาต Eocanthecona furcellata (Woff)

- การใช้เชื้อแบคทีเรีย Bacillus thuringiensis (Bt) ที่สำคัญมีจำหน่ายเป็นการค้า ได้แก่ Bacillus thuringiensis var. aizawai และ Bacillus thuringiensis var. kurstaki เป็นต้น

- การใช้เชื้อไวรัส Nuclear Polyhedrosis Virus (NPV) กำจัดหนอนกระทู้หอม

—————————–

3. หนอนกระทู้ผัก Spodoptera litura (Fabricius) ระยะแรกเข้าทำลายเป็นกลุ่ม ในระยะต่อมาจะทำลายรุนแรงมากขึ้น เนื่องจากเป็นหนอนที่มีขนาดใหญ่สามารถกัดกินใบ ก้าน ดอก ทำความเสียหายและยากแก่การป้องกันกำจัด ซึ่งการเข้าทำลายมักเกิดเป็นหย่อมๆ ตามจุดที่ตัวเต็มวัยเพศเมียวางไข่ และมักแพร่ระบาดได้รวดเร็วตลอดทั้งปีโดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน

การป้องกันกำจัด

1. การใช้วิธีทางเขตกรรม เช่น การไถตากดิน

2. การใช้วิธีกล เช่น การเก็บกลุ่มไข่ และหนอนไปทำลาย

3. การใช้โรงเรือนคลุมด้วยตาข่ายไนล่อน หรือการปลูกผักกางมุ้ง

4. การใช้สารฆ่าแมลงไพโรล (pyroles) สปิโนซินส์ (spinosyns) เบนโซอีลยูเรีย (benzoylureas)

ศัตรูธรรมชาติ

- การใช้เชื้อแบคทีเรีย (Bt)

- การใช้เชื้อไวรัส NPV หนอนกระทู้ผัก

- การใช้แตนเบียน ตัวห้ำ และมวนพิฆาต

————————————————

4. แมลงหวี่ขาวยาสูบ Bemisia tabaci (Gennadius) ตัวอ่อน และตัวเต็มวัยจะดูดกินน้ำเลี้ยงบริเวณใบ และเป็นพาหะนำโรคที่เกิดจากไวรัส การกระจายของแมลงและโรคที่เกิดจากแมลงหวี่ขาวยาสูบ ส่วนใหญ่จะอยู่ในเขตร้อน แต่ก็พบในเขตกึ่งร้อนและเขตอบอุ่นด้วยเช่นกัน

การป้องกันกำจัด

1. คลุกเมล็ดก่อนเพาะกล้าด้วยสารคาร์โบซัลแฟน (carbosulfan 25% ST)

2. ใช้สารฆ่าแมลงอิมิดาคลอพริด (imidacloprid 10% W/V SL) หรือ ฟิโปรนิล (fipronil 5% W/V SC)

ศัตรูธรรมชาติ : แตนเบียน Encrasia sp.

———————————–

5.2 โรคศัตรูหน่อไม้ฝรั่งและการป้องกันกำจัด

1. โรคลำต้นไหม้ (Stem Blight) เกิดจากเชื้อรา Phomopsis sp. มีลักษณะอาการเริ่มแรก พบลำต้นเป็นจุดฉ่ำน้ำเล็กๆ สีเขียวรูปกระสวย จากนั้นจุดจะขยายใหญ่ขึ้นเป็นแผลสีม่วง หรือสีน้ำตาลเข้ม ตรงกลางแผลเป็นสีน้ำตาลอ่อนยาวรีคล้ายรูปไข่ตามแนวยาวของลำต้น เมื่อแผลขยายจะมีเม็ดสีดำเล็กๆ กระจายทั่วแผล ต้นจะทรุดโทรมและแห้งตายในที่สุด นอกจากนี้ยังพบอาการของโรคได้บนกิ่ง ก้าน และใบ

การป้องกันกำจัด หมั่นตรวจแปลงปลูกอย่างสม่ำเสมอ หากพบต้นที่แสดงอาการเป็นโรคให้ถอนแล้วนำไปเผาทำลายนอกแปลงปลูก หากพบว่าเริ่มมีการระบาดของโรค ควรพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดโรคพืช อะซอกซีสโตรบิน 25% เอสซี อัตรา 5-10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือคาร์เบนดาซิม 50% เอสซี อัตรา 10-20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นทุก 7 วัน สลับกับคอปเปอร์ออกซีคลอไรด์ 85% ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 50 กรัมต่อน้ำ ๒๐ ลิตร นำต้นที่ตัดแต่งและถอนทิ้ง จากการพักต้น ไปเผาทำลาย ควรปลูกพืชหมุนเวียน เพื่อลดปริมาณเชื้อโรค และไม่ควรปลูกซ้ำในพื้นที่เดิมติดต่อกันเป็นเวลานาน

—————

2. โรคแอนเทรคโนส Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) มีลักษณะอาการเริ่มแรก พบลำต้นเป็นจุดฉ่ำน้ำเล็กๆ สีน้ำตาล ต่อมาแผลขยายใหญ่เป็นวงรี ตามความยาวของลำต้น ตรงกลางแผลมีสีซีดและพบเม็ดสีดำเล็กๆ เรียงซ้อนกันเป็นชั้น แผลยุบตัวเข้าไปในเนื้อเยื่อพืช ถ้าอากาศชื้นจะเห็นเมือกเยิ้มสีส้มอ่อนที่บริเวณแผล เมื่อแผลขยายลุกลามมากขึ้น จะทำให้ต้นเหี่ยว ลีบแบน เป็นสีเขียวอมเหลืองคล้ายถูกน้ำร้อนลวก ใบเทียมเหลืองซีดและตายในที่สุด

การป้องกันกำจัด หมั่นตรวจแปลงปลูกอย่างสม่ำเสมอ หากพบต้นที่แสดงอาการเป็นโรคให้ถอนแล้วนำไปเผาทำลายนอกแปลงปลูก กำหนดระยะปลูกให้เหมาะสม ทำให้กอโปร่ง โดยการถอนต้นที่ไม่สมบูรณ์ทิ้ง เก็บเศษซากพืช และวัชพืชออกจากแปลง หากพบว่าเริ่มมีการระบาดของโรค ควรพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดโรคพืช โพรคลอราซ 50 % ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นทุก 7 วัน สลับกับแมนโคเซบ 80% ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 30-50 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ โพรพิเนบ 70% ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 40 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร

—————

3. โรคกิ่งไหม้หรือใบเทียมร่วง (Cercospora Leaf Blight) เกิดจากเชื้อรา Cercospora asparagi. เกิดอาการที่กิ่งแขนงที่เพิ่งแตกใหม่ และใบเทียม เป็นแผลกลมสีม่วงอมน้ำตาล หรือม่วงแดง ตรงกลางแผลมีสีเทาหรือขาวขุ่น ขอบแผลเป็นสีน้ำตาล ถ้าอาการรุนแรงทำให้กิ่งก้านและใบเทียมร่วงและต้นแห้งตายได้ ระบาดในช่วงที่อากาศมีความชื้นสูง โดยสปอร์ของเชื้อจะปลิวไปกับน้ำฝน หรือระบบการให้น้ำแบบสปริงเกอร์ได้ สามารถเข้าทำลายได้ทุกระยะการเจริญเติบโต

การป้องกันกำจัด รักษาความสะอาดในแปลงปลูก ตัดแต่ง กิ่ง ก้านที่เป็นโรคออกจากแปลง และเผาทำลาย ใช้สารป้องกันกำจัดโรคพืช พ่นคาร์เบนดาซิม 50% W/V/SC อัตรา 20 ซีซี/น้ำ 20 ลิตร พ่นสลับกับแมนโคเซบ 80% WP อัตรา 50 กรัม/น้ำ 20 ลิตร

————–

4. โรคเน่าเปียก เกิดจากเชื้อรา Choanephora sp. จะมีลักษณะอาการส่วนของปลายยอดของต้นอ่อนที่กำลังแตกยอดเหี่ยว หรือหน่ออ่อนเน่า เหี่ยวฟุบ และพบเชื้อราสร้างเส้นใยสีเทายื่นออกมาเป็นก้านที่ปลายก้านมีตุ่มเล็ก ๆ สีดำ พบโรคระบาดในช่วงที่ฝนตกชุก และอากาศมีความชื้นสูง โดยสปอร์ของเชื้อจะปลิวไปกับน้ำฝน หรือระบบการให้น้ำแบบสปริงเกอร์ได้

การป้องกันกำจัด รักษาความสะอาดในแปลงปลูก ตัดแต่งและถอนต้นที่เป็นโรคออกจากแปลง และเผาทำลาย ควรให้น้ำแบบระบบน้ำหยด ถ้าพบการระบาดของโรคให้พ่นสารป้องกันกำจัดโรคพืช ไตรโฟรีน 12% EC

———————

6. การเก็บเกี่ยว

(1) หน่อสด สมบูรณ์

(2) ไม่แคระแกรน ไม่คดงอ

(3) ปราศจากรอยช้ำ รอยถลอกที่เด่นชัด

(4) สะอาด ปราศจากสิ่งแปลกปลอมที่มองเห็นได้

(5) ไม่มีศัตรูพืชที่มีผลกระทบต่อรูปลักษณ์ทั่วไปของผลิตผล

(6) ไม่มีความเสียหายของผลิตผลเนื่องจากศัตรูพืช

(7) รอยตัดที่โคนหน่อต้องสะอาด

(8) ไม่มีกลิ่นและรสชาติที่ผิดปรกติ

(9) ปราศจากความชื้นภายนอกที่ผิดปกติ ยกเว้นหยดน้ำที่เกิดหลังการนำออกจากห้องเย็น หน่อไม้ฝรั่งได้มีการกำหนดมาตรฐานแล้วอยู่ใน มกอช. 1500-2547 ตามมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ

————————-

ก. ปัญหาการผลิตหน่อไม้ฝรั่ง

1. ประสิทธิภาพการผลิตและคุณภาพผลผลิตต่ำ เนื่องจากขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ที่ดี เกษตรกรที่ปลูกหน่อไม้ฝรั่งส่วนใหญ่จะเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้เอง เนื่องจากเมล็ดพันธุ์ที่นำเข้ามีราคาแพง จึงมีการนำเข้ามาปลูกแทนพันธุ์เดิมน้อย ทำให้คุณภาพผลผลิตลดลงอย่างต่อเนื่อง

2. การระบาดของศัตรูพืช มีโรคลำต้นไหม้ โรคเน่า และโรคใบทียมร่วง เนื่องจากพันธุ์ที่ปลูกไม่ต้านทานโรค ผลผลิตเสียหายเป็นจำนวนมาก

3. ขาดแคลนเทคโนโลยีการผลิตพันธุ์และเมล็ดพันธุ์ที่ดี ทำให้ไม่ได้รับเมล็ดพันธุ์ดีกระจายออกสู่เกษตรกรอย่างทั่วถึง และมีต้นทุนสูงในการผลิตเมล็ดพันธุ์ดี เกษตรกรยังต้องใช้พันธุ์และเมล็ดพันธุ์คุณภาพต่ำไปปลูก

4. สภาพพื้นที่ปลูกเดิมเสื่อมโทรม เช่น นครปฐม ราชบุรี และกาญจนบุรี เกษตรกรจึงต้องย้ายฐานการผลิตไปสู่จังหวัดอื่นๆ เช่น เพชรบูรณ์ ซึ่งไกลจากโรงงานแปรรูปที่มีการรับซื้อเพื่อส่งออก

5. เกษตรกรมีการเข้าร่วมการปฏิบัติตามที่ดี (Good Agricultural Practice) เพื่อผลิตหน่อไม้ฝรั่งยังมีจำนวนน้อย ทำให้หน่อไม้ฝรั่งที่ผลิตออกมายังมีการปนเปื้อนจากสารตกค้าง

6. ตลาดส่งออกมีแนวโน้มลดลง เนื่องจากผลผลิตที่มีคุณภาพน้อย ทำให้ไม่สามารถส่งออกและรักษาตลาดเดิมไว้ได้

7. ยังไม่สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ดีที่มีคุณภาพกระจายออกสู่เกษตรกร เกษตรกรจึงขาดเมล็ดพันธุ์ดีปลูก ทำให้พื้นที่ปลูกมีแนวโน้มลดลง

By สัจจะ ประสงค์ทรัพย์ (Satja Prasongsap)
Professional Research Scientist
Horticulture Research Institute
E-mail : herbdoa@gmail.com